Chaos dempers

Na het samenstellen van de lijst “Schokdempers”, waarmee ik tools bedoel om je sensorische gevoeligheid mee te compenseren, ontdekte ik een tweedeling in de lijst met dempers: Veel “schokdempers” waren niet zo zeer bedoelt om de stimuli van buiten op te vangen, als wel die van het chaotische binnen.
Voor mensen met autisme ligt het ontaarden in chaos eigenlijk constant op de loer. Daarom is structuur extreem belangrijk voor ze. Welnu, daaruit destilleren wij dus een tweede lijst: De lijst met “chaos dempers”. Daarin staan vooral tools die helpen om orde te houden in het leven van alle dag. Hieronder een overzicht van mijn “chaos dempers”. En dan dopen wij de andere pagina: sensorische dempers; een lijst van tools om de gevoelige zintuigen mee te compenseren.
Wat doe jij om de chaos tegen te gaan?

Chaos in de planning

Agenda Mijn voornaamste chaosbestrijder, als sinds de brugklas, is mijn agenda. Ik gebruik een papieren exemplaar en pieker er niet over afspraken in mijn telefoon te zetten. Na zoveel jaren intensief agendagebruik weet ik ook exact wat ik zoek in een agenda. Zo is een agenda met een pagina per dag misschien wel lekker ruim, maar die ruimte gebruik je in praktijk toch niet en zo’n ding is loodzwaar. Realiseer je wel dat je hem vaak genoeg in een rugzak zal moeten meeslepen en dat elke gram te veel voor je schouders telt. By the way ik gebruik schoolagenda’s. Die volwassen dingen zijn echt saai.

Zomervakantieoverzicht Toen ik jonger was heb ik eens een zomervakantieschema gemaakt op een blokjespapiertje, zo eentje met van die idioot kleine blokjes. Aan de ene kant anderhalve maand en aan de andere kant ook. Daaronder een lijstje met lange termijn projectjes waarnaast een voortgangsbalkje, dat ik gedurende de voortgang verder inkleurde, zo van: voortgang 50%. Kan je je wel voorstellen hoe vrienden van mij schrokken toen ik het ding een keer op een festival kwijt raakte… Zo zagen ze me maar zelden. Wel weer terug gevonden gelukkig.

Verjaardagkalender Hang hem op in de wc en zet al je contacten er op. In je agenda staat vaak ook een speciale kalender, maar daar kijk je toch nooit naar…

To-do lijstjes Ik ben een fervent lijstjes maker, maar soms geeft het druk om nog zo veel dingen te moeten doen en dan kap ik een tijdje met de lijstjes. Impuls ideeën gaan ook op de lijst. Zo kan ik testen of ik het later nog steeds een goed idee vind. Verder heb ik categorieën lijstjes. Zo is er het ‘Persoonlijke doelstellingen’ lijstje, waarop staat hoeveel ik wil afvallen en welke nieuwe hobby ik wil beoefenen. Dat bestaan naast het praktische lijstje. Ook is er een ‘dingen-die-ik-nog-nodig-heb’ lijstje. En zo kan ik nog wel even doorgaan.

Label maker Een labelmaker apparaat is echt porno voor iedere neatfreak. Je kunt er labeltjes mee maken en overal op tapen. Vooral handig voor je mappen en de tabbladen daarin. Geen last van onleesbare handschriften. Heerlijk.

Sorteerbakjes Op een gegeven moment heb ik alle verschillende bakjes en doosjes die ik heb vervangen door één overzichtelijk systeem. Transparante stapelbare kratjes in 2 verschillende maten, maar wel zo dat ze op elkaar paste. Voor de kleinere spulletjes kocht ik sorteerbakjes die op elkaar te stapelen waren. Ik ben nogal een creatieveling, dus dat betekend dat ik van alles wel wat heb: Naaispullen, ijzerwaren zoals schroeven en koppelstukken, kantoorspullen, ijzerdraden, touwen en ga zo maar door. Nu zitten alle spullen mooi in hun eigen categorie soorteerbak(je). Zo heb ik een doosje voor als ik de naaimachine er bij pak en ook vijf voor de hardwaren als ik ga klussen. Alle diverse maten doosjes en bakjes gingen lekker naar de tweedehands; daar kan iemand anders weer blij van worden.
Als je na veel frustratie op een dag overstapt op een eenduidig systeem (a life changing decision), is het handig daar goed over na te denken en onderzoek te doen. Stel jezelf de volgende vragen:
– Waar wil ik mijn sorteerbakken opstapelen of wegzetten? In een kast? Dan moet je de diepte/breedte maten opnemen en een rolmaat meenemen als je naar de winkel gaat. Waarschijnlijk loop je in winkels aan tegen verschillende afmetingen van bakjes. Als je het niet zeker weet, noteer dan alle afmetingen en maak wat foto’s van de bakjes, om vervolgens thuis te meten hoeveel ruimte het systeem in je kast zal innemen. Probeer je een beetje voor te stellen hoe je de bakjes er uit zou pakken. Is er nog genoeg ruimte om dat te doen? Kan de deur nog goed dicht? Met het juiste bakje maak je optimaal gebruik van het volume in je kast. Vraag je ook af: Hoeveel kan ik er opstapelen in een kast? Het is ook niet erg om later nog wat bakjes bij te moeten kopen. Of een bakje over te hebben.
– Verder: Aan wat voor volume bakjes hebben mijn spullen behoefte? Zonde als er die páár spullen zijn die er dan niet inpassen. Hoewel er geen perfect systeem bestaat. Sommige dingen zijn gewoon te groot.
– En dan is het belangrijkste misschien nog: Verkoopt de winkel van jou keuze de bakjes over een paar jaar ook nog? Want het is wel zo fijn om, nu je eenmaal voor een systeem gekozen hebt, nog bij te kunnen vullen als je voorraad later veranderd. Aan eenmalige aanbieding die niet herleverbaar is, heb je helemaal niets. Tenzij je wéér meer dan één systeem in je huis wilt hebben…
Ik heb ook een favoriet sorteer bakje. Die heb ik zo gemaakt dat al mijn pigmentblokjes er precies in passen. Ik neem het altijd mee als ik uit schilderen ga en wordt altijd een beetje warm als ik het klepje open sla en dan al mijn kleurtjes perfect gesorteerd zie liggen.

Mappen
Met mappen geld in meer of mindere maten het zelfde als bij sorteerbakjes: Het is belangrijk om te weten waar je ze wilt neerzetten en trouwens ook welk soort map mooi in je huishouden zou staan. Aangezien ze in het zicht staan heb ik bij mijn interieur voor een mat witte map gekozen van tactiel karton (dus niet dat lelijke glanzende plastic).
Dan zijn er de categorieën die voor zich spreken: Maak een map voor bijvoorbeeld je financiële papieren, je tekeningen, schrijfsels, zorgpapieren of diversen. Mijn tekeningen heb ik met tabjes per categorie gesorteerd, maar mijn belastingpapieren strikt chronologisch per jaar (met tabjes waar ik met de label maker het jaartal op zet).
Zorg dat mappen niet te vol raken maar houdt wat “lucht”. Het is niet gek om meerder mappen voor bijvoorbeeld je financiële papieren nodig te hebben. Zo heb ik “belastingdienst heden” en “belastingdienst verleden”. Blader af en toe eens door de mappen heen om te kijken of er papieren zijn die weg mogen.

Er zijn natuurlijk ook digitale mapjes te maken op de computer. Op mijn computer houdt ik mij ook meestal aan een chronologische volgorde in mapjes. Ik begin met een categorische volgorde zoals: “Foto’s”, “Schrijfself” of “Financiën”. Ik sorteer er onder andere mijn foto’s, schrijfsels en digitale papieren. Om te zorgen dat ze in de mapjes ook mooi op chronologie staan begin ik de naam van het bestand met een jaartal, dan een maandnotatie en dan de dag waarop het gemaakt is. Daarna eventueel nog een titel. Bijvoorbeeld: “2019-3-04 Werkbladen”.
Nu kun je tientallen digitale foto’s natuurlijk niet allemaal gaan hernoemen en daarom zet ik die meestal gewoon in een mapje van de maand waarin ze gemaakt zijn.
Bij het bewaren van digitale bestanden is het handig om dit op een externe harde schijf te doen. Als er dan iets met je computer aan de hand is, zijn tenminste niet al je belangrijke papieren weg. Een zogenaamde back-up maken is ook handig. Dat doe je dan weer op een andere harde schijf, zodat als je externe harde schijf kapot gaat, je de back-up nog hebt.

Blog

Notietieboekjes

Vaak ontspullen

Chaos in het hoofd

Muziek Als mensen zouden horen hoe hard ik de muziek thuis soms zet, zouden ze zich kunnen afvragen: ‘Ben jij echt wel zo overgevoelig voor prikkels?’ Maar dat zit dus anders. Soms zet ik de muziek even heel hard om van mezelf verlost te zijn. Mijn hersenen, zijn altijd heel druk aan het malen. Ze maken tal van associaties tussen verschillende onderwerpen, fantaseren over mensen, dingen en scenario’s die er niet echt zijn, proberen kleine raadseltjes op te lossen, even snel de mechanica van systeempjes te doorgronden, of vragen te beantwoorden over hoe en waarom iets werkt in de bredere zin of de wereld. Kortom, ze stalken mij constant met ideeën.  Soms sta ik in de ochtend op en heb ik daar allemaal even geen zin in. Dan zet dus keihard de muziek aan. Muziek is voor mij dus ook een tool. Noem het brain canelling.
Dat keiharde muziek mij op zo’n moment rustgevend lijkt, geeft je misschien een idee van hoe druk het kan zijn in mijn bovenkamer. Dit heeft overigens te maken met het gegeven dat ADD en ASS voor tachtig procent overlap hebben.
Muziek is voor mij dus ook een tool. Verder spelen er ook andere motivaties mee om harde muziek te luisteren. Naast zijn werking als brain canelling zorgt het ook wel eens dat ik dichter bij mijn gevoel kom en even kan huilen of lachen. Soms juist ook, is het de melodie waarop ik een dagdroom laat uitspelen. Andere keren zet ik het aan tijdens het tekenen, om uit mijn hoofd te komen en wat meer op gevoel te tekenen, wat tekeningen echt beter maakt. Door meer bij mijn gevoel te komen, kom ik dan ook dichter bij mijn onderbewustzijn en de gevoelens die daar echt spelen. Dan laat ik het cognitieve even wat meer los.
Een laatste een schaamtevollere reden waarom ik wel eens van harde muziek luister, is omdat ik een beetje een adrenalinejunkie ben geworden. Ik heb zo vel spanning en stress in mijn leven gehad, dat ik er soms een beetje naar terug verlang. Het moment dat je helemaal in hyperfocus bent, alles uit de kast haalt, het moment dat er toe doet. In mijn saaie gedempte leven heb ik daar soms best behoefte aan. Vervolgens ben ik vaak helemaal overprikkelt en moet ik weer bijkomen… But I had my shot.
Voor al deze werkingen hoef je natuurlijk helemaal geen autisme te hebben. Iedere mens zal zich er hier en daar wel in herkennen.

P.S: Het moet wel echt mijn zelfgekozen muziek zijn, want anders ervaar ik het als storend en wordt ik snel moe. Hard geluid bij films bijvoorbeeld vind ik echt verschrikkelijk. Je zult mij niet snel in de bioscoop vinden, alleen voor een rustige sfeerfilm. En dat 3D verhaal van tegenwoordig is helemaal een ellende. Bah. 3D.

Medicijnen Er bestaan ook medicijnen tegen chaos in het hoofd. Dan gaat het voornamelijk over medicijnen die de hersenen tot rust brengen, zoals Ritalin of Concerta. Natuurlijk brengen antipsychoticum zoals Quetiapine de hersenen ook tot rust, maar vanuit een andere doelstelling. Helaas is de dag dat men een medicijn zonder bijwerking uitvindt nog niet aangebroken, dus komen alle medicijnen met nare en vreemde bijwerkingen. Met name antipsychotica kunnen zorgen voor bijwerkingen die het afwegen niet waard zijn. Dit is echter voor iedereen anders. En soms is het niet anders.

Chaos in de levensstijl

Voedingscentrum app De voedingscentrum helpt mij met het in de gaten houden van mijn voedingsmiddelen. Omdat het in mijn hoofd heel chaotisch is, is het prettig om de juiste porties voor gezond eten te kunnen “uitbesteden” aan een app. Bovendien is het een leuk spelletje, om er langzaam achter te komen hoe ik zo efficiënt mogelijk gezond kan eten. Door in te voeren wat je per dag eet vul je de schijf van vijf. Op de dag dat ik er achter kwam, dat je met één eetlepel walnoten alweer genoeg gegeten had in de categorie “eiwitten uit noten en zaden” was het alsof ik de game een beetje gewonnen had.
Een andere reden om goed op mijn dieet te letten, is omdat ik meer stress ervaar dan anderen. Stress is een “Killer” voor je gezondheid.
Een jaar geleden had ik last van hartkloppingen. Omdat gezonde vetten goed voor hart en bloedvaten zijn, ben ik toen extra gaan letten op mijn vetten en oliën. Na een paar maanden leken de hartkloppingen wat verminderd te zijn.
Natuurlijk moet je stil staan bij het gegeven dan ook in de Voedingscentrum app dingen kunnen staan die niet stroken met de laatste wetenschap op het gebied van voeding. Dingen die te traditioneel zijn zoals het idee dat een glas melk per dag gezond is. Of je het hier mee eens bent ligt aan jou eigen ideeën. Ook mensen die veel kwaad zien in E-nummers zouden het oneens kunnen zijn met de producten die de Voedingscentrum app aanprijst. Het is niet makkelijk in dit informatietijdperk om “de waarheid” op het gebied van gezonde voeding te vinden, aangezien iedereen wat anders verkondigd. Ook ik hanteer mijn eigen regels naast die van de Voedingscentrum app. Sommige dingen voelen ook gewoon onprettig als ik ze eet. Voor geen argument ter wereld zou ik me dan forceren dat te eten. Let dus op je gevoel.

Supplementen Ik slik een heel aantal voedingssupplementen per dag. Dit geeft mij een gevoel van controle, wat erg prettig is, aangezien veel dingen in mijn leven vaak mis gaan en oncontroleerbaar lijken. Ook met nieuwsgeving weet je niet wat er soms waar is en wat “nepnieuws”. Zou het echt zo zijn dat er in doorgekweekt fruit minder vitaminen zitten dan in de oer soorten? Dan weet ik tenminste zeker dat ik vitaminen bij slik. Maar het aller belangrijkste argument voor mij om dagelijks een algemene selectie supplementen te nemen, is omdat ik veel stress heb. We hadden het er hierboven al even over: stress vernietigd vitaminen in het lichaam en daarom is een dagelijkse hoeveelheid fruit voor mij niet genoeg en slik ik Multivitaminen. De visolie slik ik omdat er weinig olie in mijn voeding zit en dit nu eenmaal extra gezond is voor de hersenen. Aangezien ik mijn hersenen veel gebruik en overvraag, leek het me wijsheid dit orgaan extra te verzorgen. Welke supplementen voor jou prettig zijn, moet je zelf onderzoeken.

Sporten/Wandelen Toen mijn dokter hoorde dat ik nog steeds intensieve work-outs deed om gezond te blijven terwijl ik tegelijkertijd overspannen was greep ze meteen in. ‘Vanaf nu niet meer doen en in plaats daar van gaan wandelen, liefst een paar keer per dag.’ Bij mensen die overspannen zijn, legde ze mij uit, worden bij intensieve lichaamsbeweging meteen de stresshormonen geactiveerd. Dat is alleen gezond voor ontspannen mensen. ‘Waarom neem je geen hond?’ vroeg ze mij, ‘ook huisdieren hebben een bewezen positief effect op chronisch zieken.’ Maar daar moest ik niet aan denken. Nu wandel ik dus maar zelf en kijk ik vogeltjes. Soms vang ik een Pokémon, dat is een leuke reden om naar buiten te gaan.
Een tool die ik gebruik voordat ik ga wandelen is de Luchtkwaliteit app. Deze app geeft aan wanneer het verstandig is om in beweging te gaan en waneer niet. Soms is de lucht in Nederland te sterk vervuild om een positief gezondheidseffect van je wandeling te hebben, dan kun je beter een ander moment kiezen.

Chaos in de financiën

Financieel overzicht Als je weinig geld te besteden hebt omdat je in een uitkering zit, is het verstandig om daar de controle over te houden. Dit kan door het gebruik van een financieel schema. Dat maak je gemakkelijk met Exel. Grip op je financiën houden, of weten hoe ver je bent met je spaardoelen, geeft een goed gevoel. En rust.